Czyrak jest bolesną zmianą skórną wywołaną przez infekcję bakteryjną mieszka włosowego. Mnogie, nawracające czyraki określa się jako czyraczność, natomiast liczne, zlewające się czyraki to czyrak gromadny Co to jest czyrak? Czyrak (dawniej nazywany furunkułem) to bakteryjne zapalenie mieszka włosowego i tkanek go otaczających, które przebiega z wytworzeniem czopa martwiczego. Natomiast nazwa czyraczność oznacza mnogie, nawracające czyraki będące w różnym okresie rozwoju. Czyrak gromadny (karbunkuł) Mianem czyraka gromadnego określa się z kolei liczne zlewające się czyraki umiejscowione na zapalnym podłożu. Zmiana jest duża, bardzo bolesna i często występuje w okolicy karku oraz na pośladkach. Czyrak - przyczyny Za zmiany chorobowe w przypadku czyraka odpowiedzialny jest gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), który wnika do mieszka włosowego z zewnątrz i wywołuje stan zapalny. Czynnikami predysponującymi do czyraka, a zwłaszcza jego form nawracających, są stany przebiegające z osłabieniem układu immunologicznego (zakażenie HIV, AIDS, przewlekłe leczenie glikokortykosteroidami lub leczenie immunosupresyjne), cukrzyca, choroby nerek, a także ogólne wyniszczenie. Czyraki mogą ponadto występować częściej u chorych na atopowe zapalenie skóry. Czyrak stanowi częstą przyczynę konsultacji dermatologicznych. Nie występuje rodzinnie, nie jest chorobą dziedziczną. Ryc. 1. Zmiana o charakterze zapalnego guzka Jak wygląda czyrak - zdjęcia Ryc. 2. Czyrak w fazie tworzenia się czopa martwiczego Początkowo czyrak przypomina zapalenie mieszków włosowych, jednak w krótkim czasie zamienia się w zapalny guzek, najpierw z ropnym, a następnie martwiczym czopem na powierzchni. Opróżnienie czopa doprowadza do gojenia się zmiany i osłabienia dolegliwości bólowych. Ryc. 3. Czyrak po samoistnym opróżnieniu zawartości Jak się objawia czyrak? Czyrak zaczyna się jako zmiana rumieniowo-naciekowa w otoczeniu mieszka włosowego, z następowym powstaniem drobnego czerwono-fioletowego guzka. Guzek ten (średnio po około 4–6 dniach) przekształca się w krostę, która ulega martwicy i rozpadowi z wydzieleniem tzw. czopa martwiczego. Czyraki mają tendencję do samoczynnego opróżniania się z wytworzeniem kraterowatego ubytku skóry, po którego zagojeniu powstaje niewielka blizna. Może się zdarzyć, że nie dojdzie do pęknięcia czyraka i wytworzy się zagłębiona blizna. Obecność czyraków wiąże się z dużymi dolegliwościami bólowymi, które ustępują w momencie pęknięcia zmiany. Czyrak na twarzy, w pachwinie, miejscach intymnych, uchu, pośladku, pod pachą itd. – miejsca występowania Czyraki mogą być zlokalizowane praktycznie wszędzie, gdzie występują mieszki włosowe. Najczęściej są to twarz, pacha, kark, pośladki oraz przedsionek nosa i przewód zewnętrzny ucha. Groźną lokalizacją dla czyraków, która może się wiązać z powikłaniami ze strony układu nerwowego, są czyraki w okolicy twarzy (wargi górnej, nosa czy oczodołu) – z uwagi na bezpośrednie połączenia z żyłami z rejonu mózgowia, może nastąpić przejście zakażenia na zatokę jamistą lub opony mózgu. Mnogie, nawracające czyraki oraz czyraki gromadne mogą przebiegać z powiększeniem węzłów chłonnych czy gorączką. Co robić w przypadku wystąpienia czyraków? Pojawienie się zmian skórnych o typie czyraków jest wskazaniem do konsultacji dermatologicznej. W przypadku zmian zlokalizowanych na twarzy (szczególnie nad wargą górną czy w okolicy nosa) oraz w razie wystąpienia gorączki, powiększenia węzłów chłonnych lub wystąpienia innych objawów ogólnych – powinna to być pilna konsultacja. W jaki sposób lekarz stawia diagnozę? Rozpoznanie czyraków ustala się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. W uzasadnionych przypadkach (zwłaszcza jeśli są to zmiany mnogie, nawracające) przydatne może być badanie mikrobiologiczne wymazu pobranego ze zmian skórnych (z oceną wrażliwości na antybiotyki, tzw. antybiogramu), a także badanie w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego (wymaz z nosa). Obecność licznych, nawracających czyraków może być wskazaniem do diagnostyki w kierunku cukrzycy czy zaburzeń układu immunologicznego. Czyrak - leczenie Leczenie czyraków polega na stosowaniu antybiotyków, zwykle doustnie (głównie są to antybiotyki z grupy penicylin i cefalosporyny). We wczesnej fazie, w celu sprowokowania szybszego uformowania się czopa martwiczego, terapia ta może być połączona z leczeniem miejscowym, które polega na stosowaniu okładów z ichtiolu lub maści ichtiolowej. W erze leczenia antybiotykami kwestia nacinania czyraków nadal jest kontrowersyjna, stosuje się ją w przypadku czyraka gromadnego. Nacięcie powoduje ustąpienie dolegliwości bólowych, przy czym należy je wykonywać w osłonie antybiotykowej (podczas podawania antybiotyku ogólnie). Czy możliwe jest całkowite wyleczenie czyraka? Możliwe jest całkowite wyleczenie zmian skórnych, aczkolwiek przy występowaniu czynników predysponujących, takich jak cukrzyca czy osłabienie odporności, mogą one nawracać. Czy zasadne jest wyciskanie czyraka? Nie wolno samodzielnie wyciskać lub nakłuwać zmian skórnych, ponieważ może to spowodować rozsiew bakterii i uogólnione zakażenie. Co robić, aby uniknąć zachorowania? W celu zmniejszenia ryzyka zachorowania wskazana jest dbałość o higienę osobistą i kontrola masy ciała oraz stężenia glukozy we krwi. Domowe sposoby na wyleczenie czyraka (ziemniak na czyraka) W internecie znaleźć można wiele domowych sposobów na wyleczenie czyraka z użyciem ziemniaka, kurkumy, kminku czy cebuli. Polegają one na stosowaniu okładów z tych warzyw i przypraw. Żadna z nich nie ma naukowego uzasadnienia, co więcej może być przyczyną opóźnionego wdrożenia właściwego postępowania.