ZOBACZ TAKŻE: Nie żyje Piotr Szczepanik "Kochać – jak to łatwo powiedzieć, kochać – tylko to, więcej nic… W tym słowie jest kolor nieba, ale także rdzawy pył gorzkich dni. Nagle świat się mieści w twoich oczach, Już nie wiem, czy ciebie znam. Chwile, kolorowe przeźrocza. Biegną, szybko zmienia je czas”… Te jakże sentymentalne słowa Andrzeja Tylczyńskiego (1925–2009) do muzyki Andrzeja Korzyńskiego, wyśpiewane ciepłym głosem Piotra Szczepanika, pamięta chyba każdy, kto czasy swojej młodości spędził w latach 60. Tak jak i pamięta inne przeboje artysty: "Żółte kalendarze”, "Goniąc kormorany”, "Puste koperty”, "Każdy kogoś kocha”, "Nigdy więcej” czy "Zabawa podmiejska”. Był wtedy na ustach niemal wszystkich, rozkochując w sobie pół Polski. A może i prawie całą. Przy jego piosenkach wyznawano sobie miłość, kojono też rany po złamanym sercu. Jak zauważa dziennikarka Maria Szabłowska, siła Piotra Szczepanika od samego początku polegała na tym, że był zupełnie… odmienny. – Pamiętajmy, że rzecz działa się w czasach, kiedy narastała fala ostrego bigbitu. Inni zapuszczali włosy, łomotali i wrzeszczeli, a on łagodnie śpiewał swoje miłosne przeboje. – Myślę, że powinna istnieć taka równowaga. Naprzeciwko mocnego uderzenia delikatne, sentymentalne piosenki, które bardzo się ludziom podobały – potwierdza artysta, zapytany o tę odmienność przez krośnieński – Nie analizowałem nigdy specjalnie tego zjawiska. Robiłem po prostu swoje. I powiem rzecz taką, że bardzo rzadko słuchałem "młodego Szczepanika". Miałem wtedy inne, lepsze zajęcia. Tym najważniejszym zajęciem, było, jak dodaje… życie. Słodkie życie nad Świdrem Piotr Szczepanik nigdy nie ukrywał, że nie przepadał za zgiełkiem i splendorem, niejako tożsamymi z show-biznesem i branżą muzyczną. – Nie lubię tej całej otoczki, fleszy, fotoreporterów, gwiazd i całego tego szumu. Jest to dla mnie bardzo nużące. – Żyję w lesie. Kocham zwierzęta. Jeżdżę konno. Takie dolce vita w powiatowym wymiarze – mówi w rozmowie z "Magazynem Kuriera Lubelskiego". Ten las to podwarszawska wieś nad rzeką Świder, koło Kołbieli. Przeprowadził się tam mniej więcej piętnaście lat temu, by uciec od miejsca, w którym zrobiło się "ciasno i bogato". – Pałace, betonowe mury, różne takie. Masakra. Więc przeniosłem się (…) Do chałupy w krzakach, w lesie. Mam stajnię – hotel dla koni. Trzymam w nim klacz, Nainę. Jeszcze jeżdżę konno. Właściwie nie ma o czym opowiadać, ale jak ci zimno, to sobie napal. Żyję według tej zasady. Jest tam trochę roboty, żeby przetrwać. Wdzięk, który przetrwał Powód zamieszkania Szczepanika na wsi nie wynikał jednak z tego, że chciał zdezerterować z rzeczywistości, która go męczyła. – Jeżeli była dezercja, to taka, że przestałem nagrywać piosenki miłosne – wyznawał krótko po przeprowadzce w rozmowie z "Gazetą Wyborczą”. Był rok 2002. – Nie znaczy to, że byłem niezdolny do wykonywania takich piosenek czy niezdolny do miłości, tylko po prostu już mnie to trochę znużyło. Odpocząłem od nich jakieś piętnaście lat. Może dobrze się stało, bo gdybym usiłował kontynuować tę serię, to według porzekadła, że lepsze jest wrogiem dobrego, kolejne piosenki mogłyby odebrać wdzięk tym pierwszym, a tak przetrwały one tyle lat. Nie ma się z czego weselić I rzeczywiście… To, co Piotr Szczepanik nagrywał w późniejszych latach, odległe jest od jego starych przebojów. – Sięgam po wiersze Grochowiaka, Gajcego, Herberta. To ciekawe i piękne utwory, które nijak się mają do moich starych szlagierów, ale właśnie tym się teraz interesuję – mówił w "Magazynie Kuriera Lubelskiego”. Nie ukrywał, że jest w nim dużo smutku. – Ale kto powiedział, że wszyscy mają być weseli i mają się śmiać nawet wtedy, kiedy nie ma z czego? – zastanawia się w "Tygodniku Ciechanowskim". Emocje prosto z płuc Kiedy artysta słyszał pytanie o to, dlaczego w ogóle zaczął śpiewać, mówił o potrzebie "wydmuchiwania pewnych emocji". – Jak ten pies, który wyje do księżyca, a Szczepanik do mikrofonu. Dokładnie na tej samej zasadzie. – Nic mnie specjalnie nie mobilizowało, ja lubiłem sobie po prostu podśpiewywać. Jeszcze jako student śpiewałem w kabaretach i w teatrzyku studenckim. Byłem wówczas na festiwalu studenckim w Zagrzebiu, gdzie poznałem Andrzeja Korzyńskiego, który komponował potem muzykę do piosenek przeze mnie śpiewanych. Jedną z nich była "Goniąc kormorany”. Zdaniem Szczepanika sukces utworu wynikał z tego, że ludzie kojarzyli go ze sobą i swoim życiem. – I chyba na tym polega wielkość i swego rodzaju uniwersalizm tej piosenki. Poza tym cały czas była emitowana w radio i słuchana w różnych miejscach, wpisała się w pewien sposób w życiorysy. I to, że te piosenki przetrwały, nie jest moją zasługą, jako wykonawcy, a tych, którzy ich słuchali i polubili. Pierwsze miłości, młodzieńcza beztroska, to wszystko w dorosłym życiu doskonale się pamięta. Ten dzień wybrał los Piotr Szczepanik urodził się w Lublinie, 14 lutego 1942 r.. – To dobry dzień na urodziny, to Dzień Zakochanych. To nie ja wybierałem, tylko, myślę, los – mówił trzy lata temu w swoim rodzinnym mieście podczas programu Historia Mówiona Ośrodka "Brama Grodzka – Teatr NN”. Dzieciństwo spędził w domu przy ulicy Piaskowej, znajdującym się obecnie w dzielnicy Kośminek. Była to czynszowa kamienica, należąca do jego ojca. Z okna miał widok na… Majdanek, niemiecki obóz koncentracyjny wybudowany w roku 1941, a wyzwolony w 1944. Na tym samym spotkaniu opisywał swoje dzieciństwo jako beztroskie i radosne. – Bo młodość w ogóle jest beztroska – przypomniał. Uprawiał lekką atletykę, w tym skok wzwyż, ale większość czasu poświęcał książkom i poezji. Szczególnie ważnym miejscem stał się dla niego Dom Kultury, znajdujący się w Zamku Lubelskim. – Zacząłem te wizyty i zabawy artystyczne, łącznie z teatrem lalek, recytowaniem wierszy. I to była zabawa, której inspiratorką była pani dyrektor Domu Kultury. Po prostu nie lubię śpiewania Po maturze Szczepanik usiłował dostać się do szkoły teatralnej, ale bez powodzenia, wobec czego zasilił szeregi studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, na kierunku historia sztuki. Był rok 1961. – Miałem ogromne szczęście znaleźć się na tej uczelni jako przeciętny student i poznawać świetną młodzież. Wsłuchiwałem się w słowa moich profesorów. Była wspaniała atmosfera, bardzo ciekawe wykłady. Bardzo lubiłem wykłady ze sztuki średniowiecznej. Lubił też muzykę. Słuchał jazzu, ale także Elvisa Presleya czy The Beatles. A dziś? – Wieczorami słucham dobrego jazzu, starego i tego współczesnego, a ostatnio dość często włączam muzykę klasyczną. Na szczęście nie mieszkam w bloku, więc mogę sobie podkręcić głośniki na full – cieszy się w "Życiu na Gorąco”. A w wywiadzie dla uzupełnia. – Nieczęsto słucham utworów piosenkowych i nie wiem, dlaczego tak się dzieje. Po prostu nie lubię śpiewania. Wolę zdecydowanie muzykę instrumentalną. Idol mimo woli Początki działalności artystycznej Szczepanika miały miejsce w kabarecie "Czart”, który określa dziś jako "wielką, piękną przygodę”, i w teatrze Akademii Medycznej "Dren 59”. Właściwy debiut miał miejsce w 1963 roku w Krakowie, na festiwalu piosenki studenckiej. Zaprzyjaźnił się tam wtedy z jazzowym pianistą Andrzejem Nowakiem. – Andrzej skomponował muzykę do piosenki "Chciałbym kiedyś…”, którą bardzo lubię. W Krakowie śpiewałem też piosenki Wiesława Dymnego, a Piwnica Pod Baranami była moją gościnną przystanią. Właściwie to o moim dalszym życiu, śpiewaniu i o tym, że piosenki przeze mnie wykonywane stały się szlagierami, zadecydowali radiosłuchacze. Nie czyniłem żadnych zabiegów ani specjalnie się nie starałem, aby stać się popularnym. Pierwsza "czwórka”, "Ricercar 64, śpiewa Piotr Szczepanik”, nagrana z grupą Tajfuny i zespołem Ricercar '64, rozeszła się w nakładzie sześciuset tysięcy egzemplarzy. Jak artysta przekonuje, taki sukces nie był jego celem. Właściwie to w ogóle nie planował kariery estradowej. – Nie jestem człowiekiem, który zmyśla i kłamie, absolutnie nie miałem wówczas i teraz w tym, co robię, żadnej interesowności. Porozumienie ponad niewiastami Charakter Piotra Szczepanika ma wiele wspólnego z muzyką, jaką wykonuje. Od kiedy pamięta, na długo zanim zaczął studiować historię sztuki, był introwertykiem. – W związku z tym w tej chwili nie przypominam sobie, kiedy to wspomniane wydmuchiwanie emocji w śpiewie wybiło się na pierwsze miejsce. Choć może nie do końca na pierwsze, bo na pierwszym miejscu jest chyba życie, a śpiewanie jest wpisane w ten całokształt. – Taki dziecięcy filozof był ze mnie, który żył w swoim świecie – uzupełnia autodiagnozę w "Życiu na Gorąco”. – I tak już zostało. Przyjaciół miałem w dzieciństwie i mam do dziś, ale bywa z tym różnie, bo przez całe swoje życie nigdy nie miałem prawdziwych przyjaciół w gronie męskim. Myślę, że mi trochę zazdroszczono kariery i tego, jak potoczyło się moje życie. Zawsze większe porozumienie miałem z niewiastami. Dusza i całokształt "Kochać", wielki przebój lat 60., to chyba jego najpopularniejsza piosenka. Zapytany, czy uznaje ją za najpiękniejszy swój utwór, zaprzecza. – Gdybym tak uważał, to mógłbym być posądzony o megalomanię. Ale wiem, że tak właśnie uważają panie i panowie, którzy tej piosenki słuchali i która przetrwała do dziś. Być może jest to utwór ponadczasowy. Nie chciał jednak odpowiedzieć na pytanie, jak często sam był zakochany, zasłaniając się chęcią zachowania prywatności. Ale… – zafascynowany byłem bardzo często. A fascynują mnie kobiety nie tylko mądre, ale wyglądające estetycznie, co wcale nie znaczy, że piękne. Ja stawiam bardziej na duszę, na tak zwany całokształt. Cudze z jego wnętrza Szczepanik nie jest autorem swoich tekstów – te pisali dla niego między innymi wspominany Andrzej Tylczyński ("Kochać”, "Goniąc kormorany”, "Nigdy więcej”), Franciszek Walicki ("Puste koperty”) czy Jerzy Miller ("Żółte Kalendarze”, "Zabawa podmiejska”). Jak wspomina, kiedyś próbował pisać sam, ale mimo że "było to dość zgrabne i nie było żenujące”, to mu przez gardło nie przeszło. – Zadziałała autocenzura? – pada pytanie "Tygodnika Ciechanowskiego”. – Autocenzura i szczęśliwie obiektywizm. Od samego początku Szczepanik przykładał jednak wielką wagę do tego, co śpiewa. I przykłada do dziś. – Każdy z autorów, zanim napisał dla mnie tekst, siadał i słuchał, co mam mu do powiedzenia – mówi w "Magazynie Kuriera Lubelskiego”. – Długo gadaliśmy o wielu sprawach. O życiu, o piosenkach, o zdrowiu, o chorobach, o różnych takich. Oni mnie poznawali w ten sposób. I tak powstawały piosenki, których słowa dzisiaj traktuję, jakbym to ja je napisał. Jakby z mojego wnętrza wyszły. Wiersze, poezja, która mnie pasjonuje. Trochę aktorstwa, trochę polityki Na początku swojej kariery Szczepanik pojawiał się na wielu festiwalach studenckich, także za granicą. Na przełomie lat 60. i 70. występował na scenie i w telewizji wspólnie z Jackiem Fedorowiczem i Bohdanem Łazuką w ramach programu "Poznajmy się”. Coraz częściej też sięgał do utworów poetyckich. Próbował także swoich sił jako aktor: w 1979 roku zagrał tytułową rolę w telewizyjnej adaptacji "Chama” Elizy Orzeszkowej w reżyserii Laco Adamika, a w ostatniej dekadzie pojawił się w "Kto nigdy nie żył…” Andrzeja Seweryna i w "Moim rowerze” Piotra Trzaskalskiego. Angażował się też politycznie, od 1980 do 1989 roku współorganizując wraz z Solidarnością Festiwal Piosenki Prawdziwej oraz koncerty w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Po 1990 roku Szczepanik pełnił funkcję szefa Zespołu Współpracy ze Środowiskami Twórczymi w Kancelarii Prezydenta Lecha Wałęsy. W ostatnich latach bliżej mu jednak do Prawa i Sprawiedliwości, którą to partię poparł w wyborach w 2007 roku. Zasiadał też w komitetach poparcia w wyborach prezydenckich Lecha (2005) i Jarosława Kaczyńskiego (2010). Swoich przekonań jednak publicznie nie komentuje, przynajmniej nie w mediach. Szczęście bez obsypywania Chociaż Piotr Szczepanik na co dzień unika splendoru czy wywiadów i jest typem samotnika, podkreślał, że wcale mu ludzi nie brakuje. Po prostu taki jest. – Zawsze byłem outsiderem, stałem obok – przypomina. – Do tego z dużą dozą nieśmiałości. Ale nie byłem ślamazarą, bo jeśli ktoś mi nadepnął na odcisk, to potrafiłem oddać. Nigdy jednak nie miałem w sobie cech przywódczych. A jak patrzył na przeszło pół wieku swojej drogi muzycznej? – Oczywiście nie są to wspomnienia, które są gorzkie, bo te piosenki lubię – mówił w "Życiu na Gorąco". – Wiem, że one były popularne, zajmowały pierwsze miejsca na listach przebojów, wygrywały konkursy, ale ja nigdy nie byłem swoim fanem. Jednocześnie zarzekał się, że nie było w nim tęsknoty za młodością. – Gdybym ją miał, to byłbym w jakimś sensie kaleką. Młodość była, minęła, trzeba iść do przodu. Każdy wiek ma swoje prawa, trzeba umieć się godnie zestarzeć, choć czasami jest to trudne. Staram się zachować wewnętrzną młodość. Do szczęścia nie potrzebuję być obsypywany cukierkami. Łatwiej zostać sławnym niż bogatym A jakie Piotr Szczepanik miał rady dla młodych? W rozmowie z przyznawał, że nie życzy artystom stawiającym pierwsze kroki w zawodzie, aby zbyt poważnie traktowali to, co robią. – Bo wówczas bardzo ciężko się znosi, kiedy dostaje się po nosie. "Proporcja upadków i uniesień" zawsze istnieje i trzeba odnaleźć w tym wszystkim równowagę. Jednak należy robić to, co się lubi, i starać się dowiedzieć o tym, jak najwięcej. – Niestety, trzeba sobie zdać sprawę, że każdy, kto podejmuje się wykonywania zawodu piosenkarza czy też aktora lub uprawia sztuki plastyczne, musi wiedzieć, iż robi to na własną odpowiedzialność. Nikt nie daje gwarancji, że człowiek stanie się jednocześnie sławnym i bogatym. Zdecydowanie łatwiej jest zostać sławnym niż bogatym. Piotr Szczepanik nie żyje O śmierci artysty poinformowała dziś jego córka, Jagoda Maria Szczepanik. "Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w dniu 20 sierpnia - po wielu latach zmagań z chorobą - odszedł we śnie mój tata Piotr Szczepanik" - przekazała.